زخم عمیق در انتهای خیابان جنت - وبلاگ توسعه دهنده ها

به گزارش وبلاگ توسعه دهنده ها، خبرنگاران/مرکزی خیابان جنت یک خیابان قدیمی است، یکی از محله های اصیل اراک که سال هاست حال نزار یکی از مهمترین وابستگانش را به چشم می بیند، دارایی ارزشمندی که برای آنچه بر سرش آمده باید واژه فاجعه را بکار برد.

شاید بکار بردن واژه فاجعه برای از دست رفتنش به نظر خیلی ها اغراق آمیز باشد، اما اگر ذره ای به شعارهایی که درخصوص ثروت های مان می دهیم اعتقاد داشته باشیم، از دست رفتنشان آنهم به سادگی آب خوردن، برایمان از فاجعه کمتر نیست.

بنای تاریخی حاج باشی که مسئله تخریب آن هر چند سال یکبار یا هر چند ماه یکبار شنیده می گردد، خانه ای با هزاران خاطره تاریخی است، که گویی قرار نیست با ما بماند.

این بنا با نام خانه احمدقلی خان حاج باشی با زمینی به وسعت 1900 مترمربع در انتهای خیابان جنت واقع شده و مربوط به اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی اول است و به توسعه اراک در دوره پهلوی مربوط می گردد.

این بنا دارای تناسبات هندسی طلایی در معماری است، تزئینات خوبی دارد، بنایی متقارن قلمداد می گردد، سیستم آبرسانی از قنات شهر را داراست و جزو خانه هایی با معماری ایرانی در اراک به شمار می رود.

این بنا در آذرماه سال 1396 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید، اما در نیمه آذرماه 96 بخشی از آن توسط ورثه تخریب شد، تخریبی که توسط ورثه و طبق شنیده ها با همکاری شهرداری اراک صورت گرفت و پس از گذشت هفت روز از تخریب، میراث فرهنگی خبر از شکایت، برخورد و تعقیب قضایی تخریب گران داد.

حسینی مدیرکل وقت میراث فرهنگی پس از این تخریب بیان نمود که به زودی بازسازی اضطراری این خانه تاریخی که خسارتی حدود 200 میلیون تومانی دیده، شروع می گردد.

یک سال و نیم پس از این تخریب نه تنها بازسازیی در این بنا انجام نشد، بلکه بار دیگر تن این بنای تاریخی ارزشمند زخمی شد، اما این بار تخریب در قالب همکاری باران و شهرداری صورت گرفت!

ششم فروردین ماه 1398، خبر تخریب این خانه، خاطر دغدغه مندان میراث فرهنگی را آزرد، شهرداری در ابتدای امر گفت که این تخریب، به دلیل شدت بارندگی ها صورت گرفته است و در جریان این تخریب بخشی از دیوار شمال شرقی این بنای ثبت ملی شده فروریخت و در ادامه شهرداری با بیل مکانیکی وارد خانه شد تا خطر ریزش آوار را برطرف کند!

مطالبه 30 میلیاردی برای فروش بنای حاجباشی/پای بیل مکانیکی به این خانه باز شد

ایزدی مدیرکل وقت میراث فرهنگی در واکنش به این اتفاق بیان نمود: صبح روز ششم فروردین ماه از تخریب خانه حاج باشی اراک خبردار شدیم که پس از اطلاع بلافاصله کارشناسان میراث فرهنگی در محل حاضر شدند و اعلام شد که به دلیل بارش ها و تخریب بخشی از این بنا و احتمال خطر ناشی از تخریب بیشتر، آواربرداری از این بنا انجام می گردد، اما پای بیل مکانیکی به این خانه باز شد و بی سلیقگی رخ داد.

وی گفت: حاج باشی یک ملک ثبتی است و انتظار می رفت که شهرداری اراک در این اقدام، روشی دیگر را بکار می گرفت، شهر اراک شاید 10 تا 20 خانه قدیمی و تاریخی داشته باشد و این روش و سبک کاری از سوی مدیریت شهری درخصوص این بناها درست نیست.

ایزدی اظهار کرد: ملک حاج باشی به لحاظ تاریخی، هویتی و ملی برای میراث فرهنگی بسیار ارزشمند است، اما این ملک متعلق به ورثه است که برای فروش آن رقم 13 میلیارد تومان را اعلام نموده اند و قطعا میراث فرهنگی امکان تملک و خرید آن را ندارد، هرچند حتی اگر این ملک تخریب هم بگردد به لحاظ ثبتی بودن، نقشه و موقعیت آن حفظ می گردد، اما حفظ چنین بناهای تاریخی و ارزشمندی باید به مطالبه عمومی تبدیل گردد و در فضای به دور از تنش از آن حراست گردد.

به گزارش وبلاگ توسعه دهنده ها، امروز، نزدیک به سه سال از تخریب اولیه و 1.5 سال از تخریب سال 98 می گذرد، تمام این سه سال بنای تاریخی حاج باشی اراک به حال خود رها شد، نه اقدامی برای تملک صورت گرفت، نه کاری برای برطرف خطر تخریب انجام شد و نه بازسازی شد و مسلما در پاسخ به تمام این نشدن ها، مسئله نبود پول و اعتبار مطرح می گردد.

در حال حاضر دیوار شمال شرقی این خانه کاملا فروریخته و امکان تردد به داخل خانه تقریبا وجود دارد، هفته گذشته ویدئویی در فضای مجازی منتشر شد که نشان می داد، افرادی که شبیه ضایعات جمع کن هستند، با ورود به خانه به وسیله این دیوار فروریخته بخشی از تخته های چوبی تخریب شده یا چیزهایی شبیه آنرا داخل یک وانت بار می ریزند و می برند!

این ویدئو در واقع نمایی از اوج رها شدگی این خانه تاریخی است که متاسفانه گریبان خانه حاج باشی را طی سال های اخیر گرفته و اینروزها که هوای اراک بارانی است مسلما حجم زیاد بارش ها توان به جامانده را هم از بنا می گیرد و تخریب گسترش پیدا می نماید.

بعضی ورثه از ثبت ملی اثر ناراضی اند/کار به شکایت کشیده است

معاون میراث فرهنگی استان مرکزی در گفت و گو با وبلاگ توسعه دهنده ها، در خصوص شرایط این بنای تاریخی اظهار کرد: براساس قوانین میراث فرهنگی برای حفظ و نگهداری آثار تاریخی، باید نسبت به ثبت آنها در فهرست آثار ملی اقدام گردد. در خصوص خانه حاج باشی نیز با رضایت تعدادی از ورثه(مالکین) این مهم انجام پذیرفته و ثبت صورت گرفته است، اما بعضی از ورثه(مالکین) نسبت به این موضوع رضایت ندارند.

سید محسن رحمتی توضیح داد: این عدم رضایت باعث شده است که ورثه جهت خروج اثر از فهرست آثار ملی در محاکم قضایی، شکایتی را مطرح نمایند و به همین دلیل تا مشخص تکلیف موضوع به شکل حقوقی، امکان اقدام اجرایی در خصوص این بنا وجود ندارد.

وی با تاکید بر اینکه طبق این شکایت از سوی مالکین، تا مشخص تکلیف مشکل حقوقی به وجود آمده، هیچگونه اقدامی جهت تملک و بازسازی بنا نمی توان انجام داد، گفت: تنها اقدام اجرایی صورت گرفته در بنای مذکور که بدون ورود به آن قابل انجام است، برطرف خطر در فضاهای مجاور معابر عمومی است که در سال های گذشته توسط میراث فرهنگی داربست حفاظتی در ضلع شمالی بنا اجرا شده است.

رحمتی بیان نمود: تملک بنا، تا زمان مشخص تکلیف موضوع ثبت اثر و شکایت مالکین، امکانپذیر نیست، زیرا برای تملک، شرط اصلی ثبت اثر در فهرست آثار ملی و پس از آن تأمین اعتبار مورد احتیاج است.

وی در خصوص اعتبار مورد احتیاج جهت تملک این بنا اظهار کرد: در خصوص رقم مورد احتیاج برای تملک نیز بدون اخذ نظر کارشناسان رسمی دادگستری، امکان اظهار نظر وجود ندارد.

معاون میراث فرهنگی استان مرکزی افزود: برای مشخص درصد تخریب احتیاج به حضور در بنا و آسیب شناسی دقیق است که در حال حاضر مالکین اجازه ورود به بنا را نمی دهند و راه حل حفاظتی نیز، پس از مشخص تکلیف اختلاف حقوقی موجود ارائه خواهد شد.

به گزارش وبلاگ توسعه دهنده ها، متاسفانه در این روزها که کرونا به دغدغه اصلی مردم و مسئولان تبدیل شده، نگرانی خاصی را برای بناهای تاریخی نمی بینیم، این خانه سه سال است که در همین شرایط باقی مانده است، جای سوال است که چرا پس از هزار روز، کاری برای راضی کردن ورثه، بازسازی و حفظ این خانه که قطعا می تواند یکی از عناصر مهم فرهنگی گردشگری در قلب اراک باشد، صورت نگرفته و این رفتار گواهی بر نبود دغدغه حفظ میراث فرهنگی در اراک است.

در شرایط کنونی، با توجه به فرایند رسیدگی به پفراینده های قضایی که عموما مشمول زمان می شوند، همچنین شرایط اسفبار این خانه، بارندگی های اخیر و پیش رو، مسلما باید منتظر باشیم که یک روز صبح از خواب بیدار شویم و چیزی از خانه تاریخی حاجباشی باقی نمانده باشد و تنها با تلی از خاک در انتهای خیابان جنت روبرو شویم، قطعا در این صورت هم خیال ورثه کاملا راحت می گردد و هم میراث فرهنگی لازم نیست اعتباری جهت تملک یا بازسازی آن هزینه کند، هم شهرداری دیگر نگرانی های مربوطه را ندارد، هم ...!

تنها چیزی که باقی می ماند حفره عظیم دیگری در جان فرهنگ این سرزمین است، همچون هزاران حفره ای که تاریخ سوگوار آنهاست، اما کسی نمی شنود.