حنای یزد همواره رنگ می دهد!، کوچه مازاری ها - وبلاگ توسعه دهنده ها

به گزارش وبلاگ توسعه دهنده ها، خبرنگاران: در خیابان کاشانی یزد، کوچه ای هست که نامش توجه هر تازه واردی را به خود جلب می نماید: کوچه مازاری ها.

مازاری ها، کارخانه ها و یا در عمل آسیاب هایی هستند که در آن ها چیزی را می سایند. لغت مازاری از واژه ماز به معنی چرخ و نورد می آید. حناسایی ها که در آن رنگ حنا را می ساییده اند، خاص ترین نوع این کارگاههای کوچک هستند.

یزدی ها می گویند نوع سنگی که حنا را با آن می سایند، از کوه های مهریز در نزدیکی یزد می آید و خاص است. این نکته که با وجود درختچه حنا در بلوچستان و بم، همواره برترین حنا را در یزد می ساییده اند، شاید درستی حرفشان را تأیید کند.

رایحه خوش دارچین تا وقتی که با هُرم کویر در هم می پیچد، دلنشین است، اما پایت را که داخل یکی از مازاری ها می گذاری، عطر ادویه چنان گیجت می نماید که از خود بی خود می شوی و تازه می فهمی چرا آن جوانان خسته سیه چرده، که اکثرشان بلوچ یا افغانی اند، ساعتی یکبار برای استنشاق هوای تازه، می روند روی بام های کوتاه یا پله های سنگی کنار در!

مازاری ها، سنگ بسیار بزرگی دارند که قطر آن حدود سه متر است. در وسط مازاری ها سکویی به ارتفاع حدود چهل سانت واقع شده است که سنگ مازاری روی آن می چرخد. در مرکز سنگ، محوری هست که چوبی در داخل آن قرار می گرفته و آن را به شتر می بسته اند. مازاری ها از دسته بناهای درون گرا هستند و نورشان عموماً از سقف تأمین می شود.

رستوران های روباز مشهد

رستوران نزدیک حرم مشهد

فهرست وسایل سفر به مشهد با اتوبوس

از ویژگی دیگر معماری مازاری ها، اتاق هایی در چهار گوشه حیاط خانه ها است. این اتاق ها، محل نگهداری مواد نکوبیده، نیم کوب و الک شده حنا بوده است.

یک حجره مازاری چطور معماری می شود؟

روی سقف کارگاه های مازاری ها دریچه کوچکی هست که اگر آن را بپوشانید، کل کارگاه غرق در تاریکی می شود. در میانه کارگاه، سکوی نیم متری قرار گرفته و روی آن سنگ آسیابی مثل سلطانی که به تختش تکیه زده باشد، جا خوش نموده. این سنگ بزرگ و گرد که ممکن است با دست تراشیده شده باشد، اصلی ترین ابزار برای ساییدن حنا و ادویه در یک کارگاه مازاری است. در گذشته های دور برای گرداندن سنگ آسیاب از چهارپایان استفاده می کردند و حالا می توانید در گوشه ای از کارگاه یک موتور کوچک را ببینید که کار چهارپایان بی زبان را گردن گرفته است.

یک حجره مازاری چطور معماری می شود؟در گوشه ای از کارگاه اتاق ها یا حجره هایی واقع شده است که محل انبارش حناهای نساییده و بعضی از ادویه ها است. یکی دیگر از اتاق ها نیز به دوخت کیسه کرباس و بسته بندی حنا اختصاص پیدا نموده است.

وقتی پا به کارگاه می گذارید غبارهای رقصان حنا در هوا شاید بینی تان را پر کند. وقتی چشمانتان به نور کم کارگاه عادت کرد، تازه زیبایی تاریخ را در مقابل چشمانتان خواهید دید.

چرا کاسبی حنا در یزد می گیرد؟

شغل مازاری از جمله حرفه های اصلی مردم یزد بوده و دلیل اصلی رونق آن نیز بده وبستان تاجران یزدی با کشور هند و کشورهای حوزه خلیج فارس بوده است. تاجران یزدی از اولین کسانی بودند که با جمع آوری برگ حنا از نقاط مختلف کشور آن را در کوچه مازاری ها می ساییدند. این موضوع خود عامل مهمی در معروفیت کوچه مازاری ها یزد در ایران و کشورهای اطراف بوده است.

اهالی کوچه مازاری ها از چه وسایلی استفاده می کردند؟

کسبه و اهالی کوچه مازاری ها برای تجهیز کارگاه خود و همین طور جلوگیری از هدر رفتن زمان و انرژی، دستگاه بافت گونی و کیسه برای بسته بندی حنا و دیگر محصولات خود در گوشه ای از حجره درست کردند. بنابراین اگر وارد یکی از این حجره ها در کوچه مازاری ها یزد شوید، می توانید تجهیزات تکمیلی فرآیند آسیاب و بسته بندی حنا و ادویه جات را نیز ببینید. جالب است بدانید که استادکاران قدیمی برای دوختن کیسه های حنا از دستگاه های دوخت استفاده نمی کردند و کیسه های کرباس را با دست می دوختند.

اهالی کوچه مازاری ها از چه وسایلی استفاده می کردند؟الان کوچه مازاری ها در چه حال است؟

کوچه مازاری ها یزد نیز مانند بسیاری از راسته بازارهای سنتی ایران به مرور زمان ماهیت کاربردی خود را از دست داده و بخش عمده ای از آن به محلی برای جهانگردی تبدیل شده است. اما هنوز هم هستند حجره هایی که سر در و ورودی آن ها با تابلوهایی نو و دیوارهایی که دیگر رنگ و بوی گذشته را کمتر دارند، تزئین شده است. اما اگر وارد حجره ها شوید، انگار از قرن بیستم وارد قرنی شدید که پدرِ پدربرزگ تان در آن زندگی می نموده است.

دخمه زرتشتیان یزد و ملاقات با مردگان

در حال حاضر تنها چند مازاری در یزد مشغول به کار هستند و بازار دیگر آن رونق و شور قدیمی را ندارد. در مقابل، بسیاری از حجره ها به جای ساییدن برگ حنا به ساییدن ادویه های مختلفی روی آورده اند که بازار بهتری دارد.

بنابراین همان چند حجره ای که مشغول حناسابی هستند تمام بار حفظ این حرفه را به تنهایی به دوش می کشند. با وجود اینکه بازار مصرف حنا از استان یزد به استان های همجوار و کشورهای همسایه کشیده شده، میزان اعظم فراوری حنای کوچه مازاری ها عملاً به استان های دیگر فرستاده شده یا به کشورهای همسایه صادر می شود.

الان کوچه مازاری ها در چه حال است؟چرا مازاریها؟

برای خیلی از ما، نام مازاریها برای یک راسته بازار یا یک کوچه می تواند نامی عجیب باشد. نامی که در استان یزد داستانی پشت خود دارد و به ریشه و اصل زبان یزدی برمی شود. کلمه مازاری که از واژه ماز گرفته شده، ترکیبی زیبا است که نشان دهنده ماهیت و نوع فعالیت در حال اجرا در این کوچه است.

ماز در زبان یزدی به معنای چرخ است و مازاری نیز آسیاب هایی هستند که برای ساییدن از آن ها استفاده می شود. در راسته یا کوچه مازاری ها، بازاری ها و کسبه برای ساییدن برگ حنا و تبدیل آن به پودری سبزرنگ، معطر و پُرخاصیت، از چرخ های آسیاب سنگی بزرگی استفاده می نمایند.

چرا مازاریها؟همان طور که اشاره نمودیم، این راسته قدمتی بیش از 700 سال دارد و شاید اگر به دیوارهای هر حجره نگاه کنید، لایه هایی از پودر حنا را می بینید که در طول سالیان سال روی دیوار نشسته و نقش هایی طبیعی را ایجاد نموده اند.

چه جاذبه ای در این کوچه وجود دارد؟

مدتی است که به منظور جذب جهانگرد و شناساندن هنر دست مردمان دیار یزد، کوچه مازاری ها بازسازی شده و تقریباً ظاهر حجره ها یکدست شده است. از طرفی به منظور آشنایی بیشتر جهانگردان با ماهیت کار این راسته و مردم یزد، مراسم ها و نمایشگاه های مختلفی در کوچه مازاری ها برگزار می شود که از آن جمله می توان به نمایشگاه های هنری، تئاتر خیابانی، نمایشگاه هنرهای تجسمی و مراسم نقد کتاب اشاره نمود. بنابراین اگر به یزد سفر کردید و خواستید از کوچه مازاری ها تماشا کنید، می توانید از این نمایشگاه ها و مراسم های فرهنگی نیز بهره ببرید.

کوچه مازاری هااگر به این راسته رفتید، می توانید علاوه بر خرید حنای اعلا با کیفیتی فوق العاده، از حجره های مختلف تماشا کنید و با فرآیند آسیاب برگ های حنا، تهیه پودر حنا، بافت کیسه کرباس، بسته بندی و دوخت کیسه های حنا آشنا شوید. اگر تماشا فرآیند تهیه یک محصول می تواند برای شما مجذوب کننده است، گذر از کوچه مازاری ها را به شما پیشنهاد می کنیم.

کوچه مازاری هااز دیگر جاذبه های اطراف کوچه مازاری ها یزد می توان به رستوران شاه مردان و کافه مازاری اشاره نمود. وقتی داخل رستوران یا کافه نشسته اید می توانید تکاپوی استادکاران را در کارگاه حناسابی ببینید.